In het themanummer Luchtvaart van ESB is een artikel van LeoBus.nl en NEO Observatory opgenomen, waarin duidelijk is gemaakt dat de Werkwijzer luchtvaartspecifieke MKBA’s uitbreiding van het vliegverkeer in Nederland bevoordeelt. Het artikel laat zien dat in alle luchtvaart mkba’s van Schiphol/Lelystad het gemiddeld aantal passagiers per vliegtuig voor het nulalternatief te laag is geraamd, waardoor de baten van de uitbreidingsalternatieven zijn overschat. De werkwijzer luchtvaart specifieke mkba´s van 2021 is hierop niet scherp. De werkwijzer luchtvaartspecifieke mkba´s beveelt voorts een (te) hoge reistijdwaardering aan, die niet consistent is met het luchtvaartprognosemodel AEOLUS van het ministerie van IenW. Daarnaast ontbreken in de werkwijzer waarderingskengetallen voor ernstige geluidhinder beneden 50 decibel, terwijl de WHO 2018 adviseert de gemiddelde geluidbelasting door luchtvaart te beperken tot 45 decibel gedurende een etmaal en 40 decibel in nacht.

Lees meer over deze en andere kritiekpunten op de werkwijzer luchtvaart specifieke mkba´s in ons artikel in de luchtvaartspecial van ESB 4806, 17 februari 2022. Lees ook de andere artikelen. Open daarvoor de volgende link: https://esb.nu/.

Rotterdam, 8 maart 2022

De Rotterdamse economie heeft de corona-epidemie uitstekend doorstaan. Vergeleken met de nationale economie en eerdere verwachtingen viel de krimp van het bruto regionaal product mee in Rotterdam-Rijnmond. De sectorstructuur, gevolgd door de financiële steunmaatregelen, zijn daar grotendeels debet aan. De consumentendiensten in Rotterdam ontwikkelden zich positief tot 2020, maar vormden nog geen groot aandeel van de stedelijke economie. Het massa-toerisme, stilgevallen door restricties in de luchtvaart, ontbreekt er. De zakelijke diensten, waaronder ICT, ontwikkelden zich er positief. De werkloosheid in Rotterdam is in 2021 tot een laag niveau gekomen. De vacaturegraad is er verder sterker gestegen. Bij elkaar is het beeld dat de grenzen van de productiecapaciteit ook in Rotterdam in zicht komen. De financiële maatregelen om de economie te ondersteunen hebben effect gehad, maar de afruil is dat de inflatie en vraag naar arbeid sterk zijn opgelopen. Voor de aankomende energietransitie, reeds in 2021 geadresseerd in de Groeiagenda Zuid-Holland, treden daar knelpunten op die om gericht beleid vragen. Herinrichten van de arbeidsmarkt, in het bijzonder een herwaardering van praktische opleidingen met vaste contracten in het vooruitzicht, is onvermijdelijk. Meer informatie vindt u op de website van de EVR2022 – leest u ook de andere artikelen in deze editie van de EVR2022.

Althans, dit was het beeld voor de Oekraïne-oorlog en de boycot van Rusland. Dit drijft de prijzen van fossiele brandstoffen, granen en zonnebloemolie sterk op en vormen een systeemschok,  vergelijkbaar met de eerste oliecrisis uit 1973. Inflatie doet de koopkracht krimpen en renteverhogingen zijn aanstaande. De energietransitie is niet langer vrijblijvend, maar onvermijdelijk. De Groeiagenda Zuid-Holland, een opmaat voor herstel en vernieuwing na de coronacrisis, heeft sterk aan urgentie gewonnen. Investeringen in de structuur van de Rotterdamse economie zijn met het oog op de energietransitie nu noodzakelijk.

Voor het eerst is in Nederland een maatschappelijke kosten-baten analyse over de luchtvaart niet voor een luchthaven of ministerie maar op verzoek van bewoners en belangenorganisaties uitgevoerd. Hierin zijn door LeoBus.nl en NEO-Observatory.nl verschillende alternatieven voor luchthaven Maastricht-Aachen Airport in hoge en lage groeiscenario’s voor de vraag naar luchtvaart onderzocht. Het rapport is beschikbaar via deze link: https://lnkd.in/gg4w-9f
De conclusie is dat Maastricht Airport als vrachtluchthaven en nog meer als vliegveld voor klein verkeer tot 2050 een hogere bijdrage aan de welvaart van Nederland en Limburg zullen leveren dan voortzetting van de huidige luchthaven.
Inmiddels hebben verschillende dagbladen uitgebreid aandacht geschonken aan deze studie: de Volkskrant (https://lnkd.in/gvCTCS4), Trouw (https://lnkd.in/gtaDa_B), en De Limburger (https://lnkd.in/gVpQeB9)

Eind 2018 heeft de Omgevingsraad Schiphol een aantal ´Critical Reviews´georganiseerd voor belanghebbenden en deskundigen over de toekomst van de Nederlandse luchtvaart. NEO Observatory heeft aan één van deze bijeenkomsten een bijdrage geleverd over de relatie tussen luchtvaart en regionale economie. De belangrijkste inzichten uit die bijdrage zijn sindsdien verder uitgewerkt en zijn nog steeds onderwerp van onderzoek door NEO Observatory. Naar aanleiding van de massieve steun van de Nederlandse Staat aan de luchtvaart – veruit het hoogst van Europa – zijn enige van die inzichten gepubliceerd in Economisch Statistische Berichten (17 november 2020): ‘Steun aan de luchtvaart gebaseerd op oude inzichten.‘ De luchtvaart is sinds de jaren tachtig en negentig sterk veranderd. Inmiddels is aangetoond dat in ontwikkelde grootstedelijke regio’s de vraagzijde de ontwikkeling van de luchtvaart bepaalt. ‘Laissez-faire’ is prima mogelijk; het herstelvermogen van de regionale economie hangt af van de kwaliteit van agglomeratievoordelen en ruimtelijke positieve externe effecten in grote steden zelf en niet van steun aan de luchtvaart en fiscaal gunstige arrangementen.

Hoewel de pandemie heeft geleid tot een lagere CO₂-uitstoot, wijzen onze berekeningen uit dat dit positieve effect van korte duur is. De uitstoot stijgt in de jaren na de pandemie naar een niveau dat hoger is dan wanneer er geen pandemie zou zijn geweest. De lagere olieprijs is daarvan de oorzaak. Dit blijkt uit onze studie “Assessing short-term and long-term economic and environmental effects of the COVID-19 crisis in France” gepubliceerd in Environmental Resource Economics. Het ThreeME model, dat aan de basis ligt van deze studie, laat ook zien dat gericht klimaatbeleid in de vorm van CO₂-beprijzing het economische herstel na de crisis kan versnellen. Ten eerste leidt CO₂-beprijzing tot hogere investeringen in energie-efficiënte technologieën. Dit verhoogt de  productiviteit en daarmee de welvaart. Ten tweede ontstaat een vraagimpuls als de opbrengsten van CO₂-beprijzing aan huishoudens en werknemers toekomen.