Publicaties 2015-heden, NEO Observatory
2018
Manshanden, W.J.J. (2018), Leren participeren. Participatie van lager opgeleiden in de MRDH en de regio Eindhoven. Rotterdam: NEO. Onderzoek in opdracht van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag
Manshanden, W.J.J. en L. Bus (2018), Second opinion maatschappelijke kostenbatenanalyse ontwikkeling Rotterdam The Hague Airport. Rotterdam: NEO/Leobus.nl. Onderzoek in opdracht van Bewoners Tegen Vliegtuigoverlast
Manshanden, W., Koops, O. en G. Rienstra (2018), De flexibele kracht van de verhalenfabriek – Hilversum en het Media Park in de digitale creatieve industrie van de Media Valley en Nederland. Rotterdam/Rijswijk: NEO/RBB
Bree, T. van, M. Chahim, H.F.L. de Groot, M.B.M. Lankhuizen, W.J.J. Manshanden A. Verkennis en S.Stellingwerf (2018), Economische Verkenningen Metropoolregio Amsterdam 2018. Amsterdam: Gemeente Amsterdam, Platform Regionaal Economische Structuur
Manshanden, W.J.J. en O. Koops (2018), Regiomonitor 2018. Rotterdam: NEO
Rienstra, G., Rienstra, T., Manshanden, W. en O.Koops (2018), Verdieping Economisch Beeld De Ronde Venen. Rijswijk/Rotterdam: RBB/NEO
Rienstra, G., Rienstra, T., Manshanden, W. en O.Koops (2018), Verdieping Economisch Beeld U10. Rijswijk/Rotterdam: RBB/NEO
Manshanden, W., Koops, O., Van Oort, F. en J. van Haaren (2018), Rotterdam centrum aanjager van de regionale economie. In: Economische Verkenning Rotterdam 2018, Rotterdam: aantrekkelijke stad. Rotterdam: Stadsontwikkeling gemeente Rotterdam
2017
Rienstra, G., Manshanden, W., Koops, O., Tordoir, P. en E.Stam (2017), Utrecht+ Economisch Beeld, de huidige economische situatie in de provincie Utrecht+. Utrecht: Provincie Utrecht.
Manshanden, W.J.J. en O. Koops (2017), Regiomonitor Economie in transitie. Rotterdam: NEO Observatory
Manshanden. W.J.J. en O. Koops (2017), Randstad Monitor 2016; De Top-20 van Europese grootstedelijke regio’s 1995-2016. Rotterdam: NEO Observatory
Bree, T. van, M. Chahim, H.F.L. de Groot, J. de Koning, M.B.M. Lankhuizen, W.J.J. Manshanden en S. Stellingwerf (2017), Economische Verkenningen Metropoolregio Amsterdam 2017. Amsterdam: Gemeente Amsterdam, Platform Regionaal Economische Structuur (PRES)
Manshanden, W. (2017), Een pleidooi voor de metropool. Recensie van: Zef Hemel (2016), De toekomst van de stad; een pleidooi voor de metropool. Amsterdam: AUP; In: ArchiNed, Rotterdam
Koops en W. Manshanden (2017), Welvaart als Water; de bijdrage van Hoogheemraadschap van Delfland aan de economische kernopgaven van MRDH. Rotterdam: NEO Observatory
2016
Manshanden, W.J.J., O. Koops, B. Kuipers en O. de Jong (2016), Bouwstenen voor Stad en Haven; Betekenis, ontwikkeling en toekomst van het NZKG voor de Metropoolregio Amsterdam. Rotterdam: NEO/EUR
Manshanden, W. en B. Kuipers (2016), Rotterdam na het fossiele tijdperk. In: Economische Verkenning Rotterdam 2016 Next Economy, Next City, pp 52-57. Rotterdam: Gemeente Rotterdam
Manshanden, W.J.J. en O. Koops (2016), Regiomonitor Economie en Bereikbaarheid. Rotterdam: NEO Observatory
Manshanden, W.J.J. (2016), Investeren voor groei in de MRDH: balans tussen industrie en diensten. Rotterdam: NEO Observatory
Bree, T. van, M. Chahim, H.F.L. de Groot, M. van Huis,. M.B.M. Lankhuizen, W.J.J. Manshanden en C. Rodenburg (2016), Economische Verkenningen Metropoolregio Amsterdam 2016. Amsterdam: Gemeente Amsterdam, Platform Regionaal Economische Structuur
Koops en W.J.J. Manshanden (2016), Verkenning werkgelegenheidseffecten investeringsprogramma MRDH. Rotterdam: NEO Observatory
2015
Kuipers, B. en W.J.J. Manshanden, (2015), Rotterdam: Make IoT Happen. The need for a transition of Rotterdam port and city towards the Third Industrial Revolution. Rotterdam: RHV, EUR/NEO Observatory
Overige activiteiten
Review van: Raad voor de Leefomgeving en infrastructuur (2016), De mainports voorbij. Den Haag
Columnist Bouwkennis, marketing- en marktonderzoekbureau voor de bouw-, installatie- en vastgoedbranche
Publicaties 2001-2015, TNO
Kuipers, B. & W. Manshanden (2015), De derde Maasvlakte ligt op het Weena. In: Economische Verkenningen Rotterdam 2015, pp32-39. Rotterdam: Gemeente Rotterdam
Manshanden, W.J.J. (2015), De overheid in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag: innovatie, agglomeratie en kapitaal. In: P. P. Tordoir, W.J.J. Manshanden, F.G. van Oort, E.J. Meijers en O. Raspe (2015). Metropoolvorming: kansen en opgaven; reflecties uit de wetenschap. Rotterdam/Den Haag: MRDH
Manshanden & B. Kuipers (2015), Samenhang Stad en Haven Rotterdam; koersen op de toekomst. TNO/Erasmus Universiteit Rotterdam, Delft.
Bree, T. van, H. de Groot, W. Manshanden, C. Rodenburg ea (2015), Economische Verkenningen Metropoolregio Amsterdam. Amsterdam: Gemeente Amsterdam/Kamer van Koophandel. Project ism VU Amsterdam en Ernst&Young
Bree, T. van, H. de Groot, W. Manshanden, C. Rodenburg ea (2014), Economische Verkenningen Metropoolregio Amsterdam. Amsterdam: Gemeente Amsterdam/Kamer van Koophandel. Project ism VU Amsterdam en Ernst&Young
Manshanden, W., M. de Heide, O. Koops, T. van der Horst (2013), De Staat van Nederland Innovatieland. R&D: impuls voor economische groei. Delft/Den Haag: HCSS/TNO
W.J.J. Manshanden (2013), To boom or not to boom. Cycli in de bouwproductie 1970-2011. In: Real Estate Research Quarterly, no 2, pp 44-55
Merk, W.J.J. Manshanden, M.I. Dröes (2013), Inter-regional spill-overs of seaports: the case of north-west Europe. In: International journal of transport economics, vol XL,no. 3, pp 401-417
Jonkhoff, O. Koops en W.J.J. Manshanden (2013), De provinciale chemie van Zuid Holland. In: Economisch Statistische Berichten, vol.98, pp. 340-343
Weterings, R., T. van Harmelen, J. Gjaltema, S. Jongeneel, W. Manshanden, E. Poliakov, A. Faaij, M. Londo e.a. (2013), Naar een toekomstbestendig energiesysteem voor Nederland. Delft: TNO/Copernicus Instituut, UU/ECN
Manshanden, W.J.J., E. Rietveld en W. Jonkhoff (2012), Validatie Waarderingsmodel windenergie. Delft: TNO, project in opdracht van Green Utility Company
Zee, F. van der, W.J.J. Manshanden, F. Bekkers en T. van der Horst (2012), Staat van Nederland Innovatieland. Amsterdam: Amsterdam University Press
Bree, T. van, H. de Groot, W. Manshanden, C. Rodenburg ea (2012), Economische Verkenningen Metropoolregio Amsterdam. Amsterdam: Gemeente Amsterdam/Kamer van Koophandel. Project ism VU Amsterdam en Ernst&Young
Manshanden, Walter J.J. and W. Jonkhoff (editors) (2011), Infrastructure Productivity Evaluation. New York: Springer Briefs in Economics
Manshanden, W. and M.I. Dröes, The productivity of public capital in the Netherlands: a regional perspective. In: Manshanden, Walter J.J. and W. Jonkhoff (editors) (2011), Infrastructure Productivity Evaluation. New York: Springer Briefs in Economics, pp 65-78.
Koops, R. en W. Manshanden (2010), Een terugblik op vooruitkijken voor de bouwsector. In: Real Estate Research Quarterly Vol 9, nr 4. pp 13-18.
Manshanden, W. en C. van Oosteren (2009), Metropoolregio Amsterdam in cijfers. In: Kenniskring Amsterdam; 15 jaar in beweging. Amsterdam: Kenniskring Amsterdam
Kuipers, B. en W. Manshanden (2009), Van mainport naar wereldhavenstad. Belang en betekenis van mainports in 2040 voor de Nederlandse Economie, Erasmus Universiteit Rotterdam en TNO.
Manshanden, W.J.J. en E. Rietveld (2009), Contra-expertise op KKBA Stadshavens Rotterdam (Ecorys 2008) en Projectbeoordeling Stadshavens (CPB 2008). Delft: TNO, project in opdracht van Projectbureau Stadshavens Rotterdam
Manshanden, W.J.J. O.Koops, T. van Bree, K. Vanherle, C. Heyndrickx, J. van Brussel, F. van der Zee (2008), Strategische welvaartseffecten Kanaalzone Gent-Terneuzen. Delft: TNO
Bree van, Thijmen; Troy Hawkins, Walter Manshanden and Evgueni Poliakov (2008), Aligning and transforming SUT and IO data for the EU27 and RoW countries in EXIOPOL. Paper presented at the International Input Output meeting on Managing the Environment, Sevilla, Spain, 9-11 July 2008.
Manshanden, W.J.J. en O. Merk (2007), De Randstad als groeimetropool. In: Economisch Statistische Berichten, Vol. 92, pp. 555-557
Kuipers, B., W. Manshanden, O. Koops, C. Verweij, J. Veldhuis, F. Rosenberg en E. Schouten (2007), Maatschappelijk-economische analyse mainport Schiphol. Delft/Amsterdam: TNO/SEO
Bleumink, F. van der Zanden, W. Manshanden, O. Koops, M. Snelder, J. Veldhuis, C. Koopmans, F. Rosenberg en R. Lieshout (2006), Economische effecten Schiphol. Amsterdam/Delft/Nijmegen: SEO/TNO/BCI
Manshanden. W. en W. Jonkhoff (2006), De onvolwassen woningmarkt; een economische beschouwing. In: Tijdschrift voor de Volkshuisvesting, vol. 12-6, pp 10-15
Manshanden, W. (2005), Fashion in a modern economy. In: Portes, V., Dutch CatWalk. An overview of the Dutch Fashion Industry. Amsterdam: Foundation DutchCatwalk, pp 155-158.
Kuipers, A. Burgess, W. Manshanden, C.A. Verweij, A.C. Muskens, M. Rustenburg, M.Snelder (2004), De economische betekenis van het goederenwegvervoer. Delft: TNO 2009.
Manshanden, W.J.J., A.C. Muskens, P.J.M. de Bruijn en W. Jonkhoff (2004), Bouwprognoses 2004-2009. Delft: TNO
Bruijn, P.J.M. de, J. Muskens en W.J.J. Manshanden (2004), Nederlandse regio’s in de Europese kenniseconomie. In: Economisch Statistische Berichten, vol. 89, pp 516-517
W.J.J. Manshanden, O. Raspe en P. Rutten (2004), De waarde van creatieve industrie. In: Economisch Statistische Berichten, vol. 89, pp 252-254
W.J.J. Manshanden (2004), Creatieve industrie in Amsterdam: focus op de binnenstad. In: Amsterdam creatieve kennisstad: een passende ambitie? Amsterdam: Dienst Onderzoek en Statistiek (publicatie ter gelegenheid van het 110-jarig bestaan van O+S).
Groen, J., W. Manshanden en K. Tamboer (2004), Amsterdam buiten de gordel. Amsterdam: Stadsdrukkerij
Dr Kuipers, B., Dr W.J.J. Manshanden, Drs J. Muskens, Dr M. Thissen, Dr G. Renes & Prof J. Ligthart (2003), De maatschappelijke betekenis van doorvoer: een onderzoek naar de maatschappelijke kosten en baten van de zuivere doorvoer van goederen. Delft: TNO Inro
Manshanden, W.J.J., A.C Muskens en P.. de Bruijn (2002), Zo werkt Rotterdam; een vergelijking van de economische structuur van de regio’s Rotterdam en Amsterdam. Delft: TNO Inro
Lidmaatschap commissies
Lid van de door het bestuur van de KNAW ingestelde commissie ‘Waarde van Wetenschap’ onder voorzitterschap van Prof. Dr L. Soete
Co-secretaris van de Vlaams-Nederlandse Denkgroep Toekomstverkenning, ingesteld op verzoek van de minister-presidenten van Nederland en Vlaanderen, onder voorzitterschap van Gerard van Harten, voormalig CEO van Dow Chemical Benelux, 2012-2013
Co-advisor of PhD thesis: M. Dröes (2011), House Price Uncertainty in the Dutch Owner-Occupied Housing Market. Utrecht: Utrecht School of Economics
Publicaties 1990-2001 Universiteit van Amsterdam (Economisch Geografisch Instituut en Stichting Economisch Onderzoek der Universiteit van Amsterdam
Knol, H. en W.J.J. Manshanden, Functionele samenhang in de Noordvleugel van de Randstad. Amsterdam/Utrecht: Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (NGS 109), 1990. Onderzoek in opdracht van de gemeenten Amsterdam, Utrecht, Haarlem, Zaanstad en Hilversum.
Manshanden, W.J.J., Bedrijfsterreinen in zicht; prijsvorming van bedrijfsterreinen in Noord-Brabant. Amsterdam: Economisch-Geografisch Instituut, 1991. Vertrouwelijk rapport aan de Raad van State.
Manshanden, W.J.J., Moderne stedelijke industrie: Amsterdam als ‘Milieu of Innovation’? Amsterdam: Economisch-Geografisch Instituut, 1994. Onderzoek in opdracht van de Kamer van Koophandel Amsterdam en de Rabobank Amsterdam
Vegt, C. van der, A.P. Poot, W.J.J. Manshanden, ROA in economisch perspectief, SEO-rapport nr. 348, Stichting voor Economisch Onderzoek, Amsterdam, 1994. Onderzoek in opdracht van het Regionaal Orgaan Amsterdam.
Vegt, C. van der, A.P. Poot, J.R. Hakfoort, W.J.J. Manshanden, J. Bon, Amsterdamse Economische Verkenningen 1994: Ontwikkelingen in de regio Amsterdam, SEO-rapport nr. 332, Stichting voor Economisch Onderzoek, Amsterdam, 1994. Onderzoek in opdracht van de Stichting Amsterdamse Economische Verkenningen.
Manshanden, W.J.J., J.R. Hakfoort, Het congestierisico van een nieuwe druklokatie, Amsterdam 1995. onderzoek in opdracht van Perscombinatie Distributiebedrijf.
Vegt, C. van der, W.J.J. Manshanden en J.G. Lambooy, Steden en stadsgewesten, economische ontwikkelingen 1970-2015, Sdu Uitgevers, Den Haag, 1996. Onderzoek in opdracht van het Ministerie van VROM en Economische Zaken.
Vegt, C. van der, W.J.J. Manshanden, De Amsterdamse binnenstad als economisch centrum: terugblik 1970-1996 en verkenning 1997-2015, SEO-rapport nr. 414, Stichting voor Economisch Onderzoek, Amsterdam, 1997. Onderzoek in opdracht van de Kamer van Koophandel Amsterdam.
Praag, B.M.S. van, A.P. Poot, W.J.J. Manshanden, C. van der Vegt, Maasvlakte 2: stagnatie of vooruitgang, bijdrage voor conferentie georganiseerd door VNO/NCW, Stichting voor Economisch Onderzoek, Amsterdam, 1997. Onderzoek in opdracht van het Havenbedrijf Rotterdam.
Manshanden, W.J.J., Regionale innovatie monitor Noord-Holland, SEO-rapport nr. 407, Stichting voor Economisch Onderzoek, Amsterdam, 1997. Onderzoek in opdracht van het InnovatieCentrum Amsterdam/Haarlem, de Provincie Noord-Holland en het Ministerie van Economische Zaken.
Manshanden, W.J.J., J.M. de Winter, Regionale bouwprognoses: ontwikkelingen 1970-1998 en prognoses voor 1998-2003 naar type en bestemming, SEO-rapport nr. 481, Stichting voor Economisch Onderzoek, Amsterdam, 1998. Onderzoek in opdracht van het Ministerie van VROM.
Manshanden, W.J.J. K.H.S. van Buiren, Investeren in Amsterdamse kennis, SEO-rapport nr. 474, Stichting voor Economisch Onderzoek, Amsterdam, 1998. Onderzoek in opdracht van het Wetenschappelijk Centrum Watergraafsmeer.
Manshanden, W.J.J., Supply and demand of kwowledge in Noord-Holland: methodology, results, conclusions, SEO-rapport nr. 457, Stichting voor Economisch Onderzoek, Amsterdam, 1998. Onderzoek in opdracht van de Provincie Noord-Holland/Regional Infrastructures Technology Transfer Strategies Program van de EU.
Vegt, C. van der, J. Muskens, W. Manshanden, Amsterdamse Economische Verkenningen: de lange termijn 1970-2020: ontwikkelingen in de regio Amsterdam, SEO-rapport nr. 454, Stichting voor Economisch Onderzoek, Amsterdam, 1998. Onderzoek in opdracht van de Stichting Amsterdamse Economische Verkenningen.
Manshanden, W.J.J., Kennistransfer in de Noordkop, SEO-rapport nr. 440, Stichting voor Economisch Onderzoek, Amsterdam, 1998. Onderzoek in opdracht van ADAPT/EU.
Manshanden, W.J.J., Tijd voor de sluis; de noodzaak van een tweede grote sluis bij IJmuiden: Amsterdam, 1999. Onderzoek in opdracht van het Regionaal Havencomité Noordzeekanaalgebied (leden: J. Terlouw, S. van Wijnbergen, A. Mock, G. van den Heuvel, W. Vehmeyer).
Manshanden, W.J.J., K. van Buiren, A.C. Muskens, De diensten van de industrie : kapitaal- en winstcycli per bedrijfstak in de periode 1970-1996, SEO-rapport nr. 515, Stichting voor Economisch Onderzoek der Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 1999. Onderzoek in opdracht van het Economisch Bureau van de ING Nederland.
Berkhout, E.E., I. Groot, W.J.J. Manshanden, J.J.M. Theeuwes, SIC Industriemonitor: november 2000, SEO-rapport nr.568, Stichting voor Economisch Onderzoek, Amsterdam, 2000 . Onderzoek in opdracht van de Stichting Industrie en Communicatie.
Manshanden, W.J.J., J.M. de Winter, Bouwprognoses 2000-2005, SEO-rapport nr. 566a, Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, Den Haag, 2000. Onderzoek in opdracht van het Ministerie van VROM.
Manshanden, W.J.J., J.M. de Winter, Bouwen voor de toekomst; ontwikkelingen in de jaren negentig en prognoses voor de periode 2000-2005 naar regio, type en bestemming, SEO-rapport nr. 566, Stichting voor Economisch Onderzoek der Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 2000. Onderzoek in opdracht van het Ministerie van VROM.
Manshanden, W.J.J., De verborgen arbeidsreserve in Lombok, Utrecht-West Amsterdam, SEO-rapport nr. 554, Stichting voor Economisch Onderzoek der Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 2000. Onderzoek in opdracht van het Urban Programma Utrecht.
Vegt, C. van der, A.C. Muskens, W.J.J. Manshanden, Amsterdamse Economische Verkenningen: voorjaar 2000, SEO-rapport nr. 549, Stichting voor Economisch Onderzoek der Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, 2000. Onderzoek in opdracht van de Stichting Amsterdamse Economische Verkenningen.
Manshanden, W.J.J., J. Muskens en C. van der Vegt (2001), Actualisering Masterplan Noordzeekanaalgebied; onderdeel Clustervorming. Amsterdam: SEO. Onderzoek in opdracht van het Projectbureau Actualisering Masterplan Noordzeekanaalgebied
Artikelen (selectie)
Knol, H, J.G. Lambooy, W.J.J. Manshanden, M. de Smidt, Functionele samenhang in de Noordvleugel van de Randstad. In: Economisch Statistische Berichten, Vol. 75, 1990, pp 252-255
Manshanden, W.J.J. en M. de Smidt, The Northern Wing of the Randstad: suburbia versus the city in the Netherlands. In: Netherlands Journal of Housing and the Built Environment. Vol. 7, 1992, pp 179-192
Lambooy, J.G. en W.J.J. Manshanden, De mythe van de grote stad als motor van de economie. In: Economisch Statistische Berichten, Vol.77, 1992, pp 1045-1049
Hakfoort, J.R., W.J.J. Manshanden, Filevorming en bereikbaarheid in Nederland, Economisch Statistische Berichten, Vol. 79, 1994, p. 942-946
Hakfoort, J.R., W.J.J. Manshanden, A.P. Poot, C. van der Vegt, Schiphol: banenmachine voor de regio, Economisch Statistische Berichten, Vol. 80, p. 111-114, 1995
J.R. Hakfoort, W.J.J Manshanden, T. Poot, C. van der Vegt (1995), Naschrift. In: Economisch Statistische Berichten, Vol.80, pp 209-210, 1995
Manshanden, W.J.J., Zakelijke diensten en regionaal-economische ontwikkeling; de economie van nabijheid, academisch proefschrift, UVA, Amsterdam, 1996
Rosenbaum, E.F., M.J. van Leeuwen, W.J.J. Manshanden, Fiscal policies for greenhouse gas abatement and structural change in the transport sector, part II: a review of transport policy in the Netherlands and the UK, Working Paper, no. 6a, European Commission Environmental Research Programme, Research area III Economic and social aspects of the environment, in: T. Barker (Ed.), Greenhouse gas abatement through fiscal policy in the European Union, University of Cambridge, Cambridge, 1996
Manshanden, W.J.J., Rotterdam op weg naar 2045, Economisch Statistische Berichten, Vol. 81, 1996, p. 189-191, 196
Manshanden, W.J.J., C. van der Vegt, Aanbod van arbeid, onderzoeksnotitie Amsterdamse Economische Verkenningen 5/97, Stichting voor Economisch Onderzoek, Amsterdam, 1997
Manshanden, W.J.J., C. van der Vegt, J.G. Lambooy, Wat is er aan de hand in de grote steden?, Economisch Statistische Berichten, Vol. 82, 1997, p. 436-438
Rosenbaum, E.F., M.J. van Leeuwen, W.J.J. Manshanden, Fiscal Policies for Greenhouse Gas Abatement and Structural Change in the Transport Sector: review of transport policy in the Netherlands and the UK, Transport Reviews, 1997
Manshanden, W.J.J., J.G. Lambooy, C. van der Vegt, Knowledge-intensive services and innovation in the Netherlands, SEO Discussion Paper nr. 21, Stichting voor Economisch Onderzoek, Amsterdam, 1997
Manshanden, W.J.J., C. van der Vegt, Pendel, onderzoeksnotitie Amsterdamse Economische Verkenningen 1/98, Stichting voor Economisch Onderzoek, Amsterdam, 1998
Manshanden, W.J.J., J. Muskens en C. van der Vegt (2000), Amsterdam als model. In: F. Boekema en W. de Graaff (eds.), Nieuwe ideeën in ruimtelijk onderzoek, pp. 71-91. Assen: Van Gorcum
Manshanden, W.J.J., J.G. Lambooy and C. van der Vegt (2001), Knowledge intensive services and innovation in the Netherlands. In: Peter Wood (ed.), Knowledge intensive services and innovation in nine European countries.
Manshanden, W.J.J. with J.G. Lambooy and L. Endendijk (2001), Innovation in manufacturing industries in the Amsterdam region. In: James Simmie (ed.), Industrial Innovation: a tale of five cities.
Manshanden, W.J.J., Computerdetailhandel niet echt nieuw in Amsterdam. In: Het Financieele Dagblad, 23-10-1987, p 7
Manshanden, W.J.J., Urban Field in Nederland: what’s in a name? In: PLAN, Vol. 19, 1988, no.3/4, pp 43-45
Manshanden, W.J.J., J.R. Hakfoort, De bouw in detail, Grootbedrijf, december, (14), 4-5, 1997