In een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) worden alle toekomstige effecten van investeringen op welvaart in den brede op gelijkwaardige wijze met elkaar vergeleken. Dit maakt het mogelijk om de verschillende investeringsopties te beoordelen aan de hand van een aantal indicatoren die iets zeggen over maatschappelijke welvaart en welzijn. Naast directe en indirecte economische effecten voor de werkgelegenheid en toegevoegde waarde, gaat het ook om maatschappelijke effecten als kwaliteit van leven, gezondheid, milieu en geluk. Daarbij wordt onder andere rekening gehouden met verdringing op de arbeidsmarkt.
Ondanks zijn eenvoud kan een MKBA complex worden door waarderingsvraagstukken, keuze van scenario’s, allerlei investeringsopties (varianten) en het ontbreken van een gedegen probleemanalyse. NEO Observatory heeft hier ervaring mee en richt zich op investeringen met een regionaal karakter.
De stappen in een MKBA helpen om met verschillende belanghebbenden in het planvormingsproces tot een goede richting te komen voor een bestaand vraagstuk. Daarbij houden we ons vanzelfsprekend aan de richtlijnen en kaders van het CPB/PBL en de werkgroep discontovoet. Het helpt om het probleem scherp in beeld te krijgen, nut en noodzaak voor de investering te overzien en effecten op verschillende belanghebbenden zichtbaar te maken. Door dit bij de start van het planproces te doen, heeft de MKBA een positieve invloed op het investeringsproject zelf (planoptimalisatie).
Doorgaans wordt een MKBA voorafgaand aan een investeringsproject gedaan (ex ante). Terugkijken (ex post) op reeds gedane investeringen is verhelderend en wordt minder vaak uitgevoerd. In de publicatie Infrastructure productivity evaluation (2011) zijn analyses en ervaringen van verschillende gerenommeerde onderzoekers samengebracht.